Op 13 februari 2025 om 00:22 uur beefde de aarde in Groningen. Opnieuw. Decennialange gasboringen veroorzaken niet alleen scheuren in huizen en muren, maar ook in dorpsgemeenschappen. Ik liet me meenemen in de verhalen van drie Groningers die alles weten van bevingen en wat deze met mensen en gemeenschappen doen: Reint Wobbes (Platform Kerk en Aardbeving), Marjo van Bergen en Astrid van der Eijk (beiden geestelijk verzorger in het aardbevingsgebied). In de markante woning van Reint, een voormalige doopsgezinde pastorie, doen zij hun relaas.
Je huis is je basis en wanneer je basis niet stevig meer is, heeft dat gevolgen voor je hele leven. Maar, zo vertellen Marjo en Astrid, díé schade is te verhelpen. Het grootste leed wordt veroorzaakt door de manier waarop er met de Groningse bewoners en hun huizen wordt omgegaan. Slachtoffers van bevingen worden vaak niet gehoord door de autoriteiten, worden eindeloos aan het lijntje gehouden en krijgen steeds weer nieuwe deskundigen over de vloer. Iedere keer is er weer iemand die zegt ‘dit wel even te regelen’. Ondertussen zijn velen van hen de wanhoop nabij.
Schade is er op vele fronten en is niet altijd zichtbaar. De Groningse gemeenschappen lijden als gevolg van de bevingen. Marjo: “In alle relaties wordt schade gemeld.” Hiermee bedoelt ze dat veel relaties, in families, in dorpen, onder spanning komen te staan door de afhandeling van de schade. Want wie krijgt er wel vergoeding, wie niet? Waarom wordt het ene huis opgelapt en het ander volledig herbouwd? Waarom moet de een lang en hoeft de ander maar kort te wachten op een ‘wisselwoning’? Mensen kunnen ook niet meer altijd begrip opbrengen voor de emoties van een ander. Bovendien leven velen van hen jarenlang in de herrie door alle breek- en bouwwerkzaamheden.
Daarnaast is er het persoonlijke leed. Astrid en Marjo zijn erg onder de indruk van de gesprekken die ze voeren met mensen in het aardbevingsgebed. Ze vertellen aangrijpende verhalen, bijvoorbeeld over de man die door de jarenlange onzekerheid over het herstel en de veiligheid van zijn woning ziek thuis zit. Of de vrouw die vier jaar Kerst vierde in een koud huis en zich een slechte moeder voelde omdat ze haar kinderen geen gezellige Kerstdagen kon geven. Of over een stel dat elke ochtend hun matras weer terug in bed moet tillen omdat het is verschoven. Hun huis staat tien centimeter uit het lood, maar volgens de overheid is niet te bewijzen dat dit door verzakking vanwege de gaswinning komt.
Ten slotte is er schade in de relatie met de overheid. Mensen hadden vlak na de zwaarste beving in 2012 nog de hoop dat het herstel snel gerealiseerd zou zijn, maar deze hoop is inmiddels de grond ingeslagen. Ze denken niet dat het nog goedkomt en zijn alle vertrouwen in de overheid verloren. De veilige grond onder hun voeten is letterlijk en figuurlijk verdwenen. Astrid: “Je staat in de wachtstand. Je huis verbrokkelt, je weet niet hoelang het duurt.” Reint: “Er gaat veel geld naar juristen. Om je recht te halen moet je zelf een halve jurist zijn. Dat is niet iedereen gegeven, het kost te veel. Van iedere euro die in de oplossing van de problemen gestoken wordt, gaat slechts 25 cent naar Groningers met schade.”
Geestelijk verzorgers zoals Astrid en Marjo zoeken mensen op en verlenen ondersteuning bij de verwerking en de opgave om onder deze omstandigheden overeind te blijven en perspectief te zien. Daarbij geven ze eerst alle ruimte aan de ander om diens verhaal te vertellen. Mensen voelen zich vaak alleen gelaten en niet gehoord. Ook op andere manieren proberen ze slachtoffers van de aardbeving bij te staan. De overheid richt zich vooral op de bouwkundige schade, maar de schade is ook sociaal, emotioneel en existentieel. Deze vorm van gespreksvoering is heel hard nodig, zeker in een gebied waarin mensen liever niet om hulp vragen. Maar het werk is ook zwaar. De gevoelens van onmacht en onrecht raken hen ook.
Ik realiseer me dat vertrouwen een sleutelwoord is voor mensen die in aardbevingsgebied wonen: Vertrouw je de plek waar je woont, dat je woning overeind blijft staan? Maar ook: Vertrouw je de overheid? Vertrouw je je buren? En voor wie in God geloven: kun je in deze situatie op de nabijheid van God vertrouwen? Ik had niet vermoed dat de aardbevingen ook schade veroorzaken aan dat basale en existentiële vertrouwen in… ja, eigenlijk in ‘het leven’.
Geef een reactie