Met de zon in de rug sta ik op de pier van Holwerd, Noord-Friesland. Voor mij zie ik wadlopende vogels, slibberige kwelders en in de verte Ameland. Achter me, binnendijks, het dorpje dat vooral bekend staat als de plek waar de boot naar Ameland vertrekt. Wat als de zee hier een paar meter zou opschuiven, richting Holwerd? Het lijkt een wild, gevaarlijk idee, maar de laatste tien jaar is hier juist aan dat idee hard gewerkt. Tot de plannen plots stokten. Vandaag praat ik aan zijn keukentafel met Theo Broersma over ‘Holwerd aan Zee’.
Tekst gaat verder onder de video
Op mijn vraag of mensen het dorp bezoeken voor ze op de boot naar Ameland stappen, antwoordt Theo lachend dat Holwerd misschien wel het meest gepasseerde dorp van Nederland is. Hij voegt eraan toe dat het hier de laatste decennia steeds stiller werd. Weinig baankansen, leegstaande winkelpanden, een krimpend inwonertal. “Met wat dorpsgenoten, zowel ondernemers, boeren als ambtenaren, zijn we meer dan tien jaar terug eens gaan dromen. Hoe kunnen we het tij keren? Eeuwen geleden lag Holwerd op twee terpen aan de Waddenzee. Water en land stonden van nature met elkaar in verbinding, maar eeuwenlange inpoldering bracht het dorp steeds verder van de zee af. Wat als we via een sluis en een vaart een brak getijdenmeer maken? Vissen zouden heen en weer kunnen zwemmen tussen zout en brak water, watervogels zich rustig vestigen op eilandjes in het meer, en er zou een mooie recreatieplek kunnen ontstaan die ook werkgelegenheid kan bieden.” Er was wel een radicale stap voor nodig: een gat in de dijk. “We hebben in 2013 met externe expertise een plan kunnen maken en dat gepresenteerd bij een vergadering van het Dorpsbelang. Het plan kreeg een daverend applaus.”
Het plan brengt nieuwe energie in het dorp. De stichting Holwerd aan Zee (HaZ) wordt opgericht, de initiatiefnemers gaan in gesprek met lokale boeren en landbezitters. “We wilden draagvlak creëren voor elke stap die we zouden zetten, input vragen aan alle belanghebbenden, het hele dorp,” vertelt Theo. Lokale boeren zouden kunnen worden geholpen bij het omschakelen naar gewassen geschikt voor zilte grond, samenwerkend met universiteiten, mbo’s en hbo’s die kennis en ervaring op konden doen voor toekomstbestendige landbouw. “Holwerd zou een plek worden voor toeristen op zoek naar rust, ruimte en natuur. Geen concurrent van Ameland, maar een geheel eigen, binnendijks landschap.” Ook de Waddenvereniging, landschapsbeheerder It Fryske Gea en de Vogelbescherming zijn enthousiast over dit nieuwe perspectief voor Holwerd.
Vanaf 2015 komt er steeds meer financiële steun, door toezeggingen van de Postcodeloterij, regionale subsidies, lokale ondernemers en milieuorganisaties. Niet alleen de plannen, ook Holwerd aan Zee zelf kreeg veel lof, begrijp ik van Theo: “Zelfs op nationaal niveau werden we geprezen als toonbeeld van burgerparticipatie en lokale samenwerking.” Maar de officiële samenwerking met de provinciale overheid maakt het project kwetsbaar en langzamerhand gaat het schuiven, merkt Theo. “Wat begon als een lokaal initiatief werd een project dat verbonden raakte met een overheidsapparaat met werkgroepen en woordvoerders.” En toen het er echt op aankwam, in 2024, gaf de overheid niet thuis. “De sluis was altijd al de bottleneck van het project. Want het is een duur en spannend project, met de dijkdoorbraak. De sluis moet worden onderhouden en beheerd, en dat mag eigenlijk alleen door de overheid gebeuren. Toen het er echt op aankwam wilde de provinciale overheid dat niet financieren. Vervolgens meldde de provincie dat het project is gestopt omdat het niet haalbaar bleek.”
Dat steekt het stichtingsbestuur van Holwerd aan Zee. Theo: “Het was een heel ander frame dan wat wij hier in Holwerd kenden. Het project is van óns, wij zijn niet gestopt. Waarom niet met het geld dat er wél is een kleiner plan, zonder dijkdoorbraak, zoals een binnenmeer met zoet water? Zoetwatertekort is nu een groter probleem dan tien jaar geleden. En wie weet bouwen ze over dan over een tijd wél een sluis. Nu is er niéts!” Ik vind het ironisch: de overheid roept een lokaal initiatief uit tot hét voorbeeld van burgerparticipatie en vervolgens strandt dat initiatief bij het provinciaal bestuur.
Ik wil nu wel eens zien over welk gebied het gaat, dus we stappen in de auto en rijden naar de dijk. Als we, daar aangeland, met onze rug naar de Waddenzee in de richting van Holwerd kijken, vraag ik “Is Holwerd aan Zee dan echt verleden tijd, Theo?” Het lijkt me een te goed doordacht en uitgewerkt plan om zomaar te ontmantelen. “We willen niet blijven doordrammen, er moet draagvlak blijven. We krijgen hier in de buurt genoeg bevestiging dat draagvlak er is. Maar het voelt nu wel als een ongelijke strijd.” Die ongelijke strijd, die hoorde ik in het Groningen aardbevingsgebied ook al. Wat is er toch gebeurd, dat een overheid burgers op afstand zet door zijn communicatie? Kan dat niet anders?
Geef een reactie